ARAPÇA III- 7.ÜNİTE

el-MEF'ULÜ MUTLAK

Çoğunlukla cümlede fiille aynı kökten olan mastardır. DAİMA MANSUBTUR.(Harekesi üstündür). 3 amaçla gelir:

1. Fiilin anlamını pekiştirir

2. Fiilin çeşidini bildirir.

3. Fiilin sayısını belirtir.

1.FİİLİN ANLAMINI PEKİŞTİRMESİ

bu tür mefulü mutlak daima MÜFREDDİR (tekil) ve FİİLDEN SONRA GELİR. Türkçe'ye " şüphesiz, gerçekten, tam, tamamen, muhakkak, iyi, iyice, çok, öyle...ki vb." şekillerde tercüme edilir.

 ÖRNEK:

نَامَ  الطّفلُ  نَوْمًا  çocuk iyi uyudu (  نَوْمًا mefulü mutlaktır mansubtur)

اِنْتَصَرَ  الجَيْشُ  اِنْتِصَارًا  ordu kesin bir zafer kazandı (اِنْتِصَارًا mefulü mutlaktır mansubtur)

DİKKAT: FİİLİN ANLAMINI PEKİŞTİRMEK İÇİN KULLANILAN MASTARLAR İKİL YA DA ÇOĞUL OLARAK KULLANILMAZLAR.DAİMA MÜFREDDİRLER.

ÖNEMLİ:

bir fiilin mastarını bulmak için;

-sülasi dediğimiz 3 harfli fiiller semaidir belli bir kalıbı yoktur mastarı sadece sözlük yardımıyla bulunur

- mezid (arttırılmış) fiiller kitabınızın 1.ünitesindeki bablar sayesinde bulunabilir onları ezberlemekte fayda var bu sayede mezid fiilleri bu bablara uyarlayarak mastarlarını bulabilirsiniz.

2.FİİLİN ÇEŞİDİNİ BİLDİRMESİ

Fiilin yapılış şeklini bildiren mefulü mutlak ya isim tamlaması ya da sıfat tamlaması olarak gelir. Türkçe'ye "gibi, şeklinde, -ce, aynen,tıpkı, tam...vb." şeklinde tercüme edilir.

İSİM TAMLAMASI

ضَرَبَهُ  ضَرْبَ  الظالِمِ  ona zalimce vurdu (ضَرْبَ  الظالِمِ isim tamlaması olup ضَرْبَ mefulü mutlaktır mansubtur) 

اِنْتَلَقَتِ  السّيّارةُ  اِنْتِلاقَ  الصّاروخِ  araba füze gibi fırladı ( اِنْتِلاقَ  الصّاروخِ isim tamlaması olup <strong><strong> اِنْتِلاقَ <strong><strong>mefulü mutlaktır mansubtur) </strong></strong></strong></strong>

SIFAT TAMLAMASI:

سِرْتُ  سيْرًا   َحسَنًا  güzelce yürüdüm  (سيْرًا   َحسَنًا  sıfat tamlaması olup  سيْرًا  mefulü mutlaktır)

نَامَ  المَريضُ  نَوْمًا  هَادِئاً  hasta sakin bir uyku çekti ( نَوْمًا  هَادِئاً sıfat tamlaması olup  نَوْمًاmefulü mutlaktır)

DİKAT:SIFAT TAMLAMASI ŞEKLİNDE GELEN MEFULÜ MUTLAKTA BAZEN İSİM ZİKREDİLMEZ SADECE SIFATI YER ALIR. BU DURUMDA SIFAT MEFULÜ MUTLAK OLUR. 

جَرَى  الكلبُ  سَرِيعًا  köpek hızlı koştu 

جَرْيًا lafzı düşüp  سَرِيعًا  mefulü mutlak olmuştur.

cümlenin aslı;

جَرَى  الكلبُ جَرْيًا سَرِيعًا köpek hızlı koştu

3.FİİLİN SAYISINI BİLDİRMESİ

fiilin kaç defa yapıldığını bildirir ve tekili fe'letün kalıbında gelir.

 MÜFRED:

سَجَدْتُ  سَجْدَةً bir kere secde yaptım

MÜSENNA:

سَجَدْتُ  سَجْدَتَيْنِ iki kere secde yaptım 

CEMİ:

سَجَدْتُ  ثَلاَثَ  سَجَدَاتٍ  üç kere secde yaptım

سَجَدْتُ   سَجَدَاتٍ   defalarca secde yaptım

مَرّةٍ:

قَرَاْتُ  سُورَةَ   البَقَرَةِ  مَرَّةً  bakara suresini bir defa okudum

قَرَاْتُ  سُورَةَ   البَقَرَةِ عِدّةَ  مَرّاتٍ   bakara suresini birkaç defa okudum

قَرَاْتُ  سورَةَ  البقرةِ  مِرَارًا   bakara suresini defalarca okudum

mastarlarını bilmediğiniz sülasi fiillerin yerine مَرّةٍ  kelimesi kullanılabilir. bu durumda mefulü mutlak مَرّةٍ  kelimesi olur.

DİKKAT:

1.Mefulü mutlak fiille eş anlamlı mastarla da gelebilir

قَعَدْتُ   جُلُوسًا iyi oturdum. ( قَعَدَ  fiilinin eş anlamlısı جَلَسَ dir. قَعَدَ nin mastarı yerine  جَلَسَ nin mastarı gelmiştir.)

2.Mefulü mutlak fiille aynı kökten olan değişik fiillerin mastarlarıyla da gelebilir.

اَعْطَيْتُ  الفقيرَ  عَطَاءً  جَزيلاً  fakire çok ikramda bulundum

3.كُلّ ve بَعْضٌ  lafızları da mastarın başına gelerek mefulü mutlak olabilirler.

اَحْتَرِمُهُ   كُلّ  الاِحْتِرامِ  ona tam saygı duyarım

نَفَعَهُ  النصْحُ  بَعْضَ  النفْعِ  öğüt ona biraz fayda verdi  

4.Yaygın bir şekilde fiilsiz kullanılıp mefulü mutlak olan mansub mastarlarda vardır.

شُكْرًا teşekkür ederim.      عَوْفًا  birşey değil.      مَرحَبًا   merhaba.   حَقّا  gerçekten

سَرّتْني   رُؤْيَتُكَ  حَقّا   seni görmek beni gerçekten sevindirdi. (حَقّا  mefulü mutlaktır) Alıntı.