HADİS 2. SINIF BAHAR DÖNEMİ 1-9 Ünite Özet

HADİS

KUR’AN SÜNNET BÜTÜNLÜĞÜ (1. ÜNİTE)

*Kur’anın korunmasından bahsedilen ayet hicr 15/9

*islam toplumunu teşkil eden ana kitle (sevad-ı azam)

*hadislerin büyük ölçüde yazılı vesikalarda toplanıp tasfiye edildiği hicri 2. ve 3.y.y kadar mevcut yazılı belgelere ilaveten fiili uygulama titizlikle sürdürülmüştür.

*Allaha ve resulune iman edin ayeti nisa 136

*Resulde güzel örnek vardır (Ahzap suresi)

*onun eşleri müminlerin anneleridir (ahzap suresi)

*eğer Allahı seviyorsanız bana uyun (ali imran)

*kendilerine kitap ve hikmeti öğretik (ali imran)

*ihtilaf ettikleri meselelerde seni hakem tayin etmedikler...... diye devam eden ayet (nisa suresi)

*Temiz şeyleri helal pis şeyleri haram saymazlar (tevbe suresi)

*el muvafakat- şatibiye aittir.

*tebliğ et ayeti maide suresinde geçer.*peygamberi birbirinizin arasında çağırır gibi çağırmayın (nur 63 )

*iman edip salih amel işleyenler için rahman bir sevgi yaratacaktır (meryem 96)

*deki Allahı seviyorsanız bana uyun ki Allahta sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın (ali imran 31)

*Sünnet için vahy-i metluv kullanılmaz.

*sünnet için vahy-i gayri metluv hadis, merfu, eser kullanılabilir.

*Sünnetin intikal ettirilme yolları;-beyan -takyit -tebliğ -tahsis*hadis öğrenirken dikkat edilmesi gereken en önemli husus yaşantımızı meşrulaştırma aracı kılma.

HADİS

SÜNNETİN DİNDEKİ YERİ (2. ÜNİTE)

*necaşi ile görüşen sahabi : cafer b.ebi teliptir.*hz.ömer döneminde muğire b. şube ile kisranın valisi arasında necaşi olayı gibi bir diyalog geçmiştir.

*okunan vahiy (vahy-i metluvv)*kuran dışındaki vahiy (vahy-i gayri metluv)

*Allah resulunuın kuranı açıkladığını belirten ayetler;-nahl 44 -hikmet öğreten bakara 151 /ahzap 34*hz.peygambere itaati zorunlu kılan ayetler 

-nur 54 - nisa 80-her kim Allah ve resulune asi olursa açık bir sapıklık etmiş olur (ahzap 36)*hz.peygamberi örnek almayı emreden ayet:-ahzap 21*hz.peygambere helal ve haram kılma yetkisi verildiği ayetler-araf 157-helal /haram kılma yetkisini kabul etmeyenlerle savaşın denilen ayet tevbe 29 *nineye miras olayını hz.ebubekir muğire b.şubeden öğrenmiştir.

*resullahın mecusilerden cizye aldığını söyleyen abdurrahman b.avftır.*ulu'l emre itaat ayeti nisa 59*ilk müslümanların islama girmelerinde en etkin rol hz.peygamberdir.

*sahabiler resullaha bazı kararlarının vahiy olup olmadığını sormaları kuran dışında vahiy almış olabiliceğnin delili sayılır.

HADİS

HADİS KAYNAKLARINDA SÜNNET  TASAVVURU (3. ÜNİTE)

*Er-rıhle fı talebil hadis : hadis uğruna yapılan seyahatler*yemenden gelen gruba sünneti ve islamı öğretmesi için ebu ubeyde b.el cerrah gönderlmiştir.)*muksirun 1000 den fazla hadis rivayet eden sahabeye denir.

*Muksirunler :

-ebu hureyre-hz.aişe-abdullah b. ömer-enes b.malik-abdullah b. abbas-cabir b.abdillah-ebu said el hudari

*hac dönüşü resullahın mola verdiği yer zü'l huleyfe'dir.

*sağdan dağıtma sünetteni enes b. malik telakki etmiştir.

*ubade b.es-samit muaviyeye karşı çıkmıştır.

*Süneni hüda ile ilgili ifadeler kutubi sittede ve erken dönem kaynaklarında vardır.sünneti terk edenin delalete düşeceği ile ilgili ifade sahihi müslim ve ibn ebi şeybe müsnedindeki muhtasar rivayetlerde ahmed b.hanbel 3.rivayette bulunmaktadır.

*(lekefertum) lafzı;hattabi: mealimussünen adlı şerhinde söz konusu ibareyi sünnetin parça parça terkinin nihayet insanı küfre götüreceği şeklinde ifade edilmiştir.

sindi :ise cematten ayrılmama konusunda şiddetli bir ikaz ve sakındırma şeklinde anlaşlması gerektiğini söylemiştir.

ayni : sünnetin kasten terkinde kafir olunacağını savunmuştur.

*muksirun özellikleri:-hz.peygamberin çevreisinden olmaları-hz.peygamberin vefatının ardından uzun yıllar yaşamalrı-hadis öğrenme iştiyakları-çok sayıda talebelerinin olması

HADİS

HADİSLERİN ANLAŞILMASI VE YORUMLANMASI (4. ÜNİTE)

*rivayetül hadis : isnat zincirleri tetkik edilerek hadislerin hz.peygambere ulaşması ele alınır.
*dirayetül hadis: hadis metinlerinin incelenerek fehm istinbat hali söz konusu edilir.

*ali ibnül medini:hadisleirn mana ve maksatlarını gereği gibi anlamak (tefakkuh) ilmin yarısıdr der.

*tefakkuh: dirayetül hadis,
*rical bilgisi : rivayetül hadis ilmini ifade eder.
*rivayetül hadis ilminin konusu:kabul ve red yönünden ravi ve mervi olması
*dirayetül hadis ilminin konusu :anlaşlması ve kendisinden hüküm çıkarılması yönünden hadis metinlerinin konu olmasıdır.
*dirayetül hadis : fıkhül hadis
*dirayetül hadis: fıkhül hadis, ilmü tevili akvali'n nebi veya ilmü esraril hadis gibi terimlerle aynı anlamı çağrıştırır.
*fıkhül hadis : hadislerin mana ve maksadını anlamak ve hadislerden hareketle hz.peygamberin gayesini kavramak manasına gelir.
*hakim nisaburi : fıkhül hadis bu ilimlerin ilk semeresidir.
*fıkhul hadis eserleri :

-ebu cafer tahavi : şerhul maanil asar-ibn hazm : el muhalla-ibn abdilberr:et-temhid-şah veliyuhllah ed dihlevi : huccetullahi-l baliğa-ramhürmizi : el muhadissül fasıl-gazali : kanunu t-tevil

*hadislri anlama ve yorumlama eserleri-dirayet-rivayet bütünlüğü-tarikleri tesbit-ihtilaful hadis-esbabaül vürüdil hadis-garibul hadis-arap dili-ihtisasın önemi-dil ve uslup
*hadis ilminde dirayet/akıl muhafaza ve rivayet/nakil/hafıza bir bütündür.
*uçma tesebbüsünden bulunan bir kuş mesabesi örneğini hadislerde zehebi vermiştir.
*hadis ile fıkıh birlikte oldukları zaman kemal bulur birbirilerinden ayrıldıkları zaman ise noksan kalırlar bunu diyen kişi ramhürmüzi'dir.
*hadis usul ilminin ilk sistematik mahsülü el muhadisül fasıl ramhürmüziye aittir.
*hattabi: islami ilimlerin görkemli bir binaya benzeten hadis ve sünneti bu binanın temeli fıkıhıda bu temel üstüne yükselen gövde olarak niteler.
*el ameş ebu hanifeye sizler doktorsunuz bizler ise eczacıyız demiştir.
*ebu arube el harrani : fakih, hadis, sahabi olmadığı zaman topal olur.
*ihtilaful hadisin diğer adları muhteliful hadis ve müşkilüt hadis
*ihtilafların giderilmesi sırayla;-cem ve telif / nesh / tercih / tevakkuf yöntemi olarak uygulanır.
*ebu-t tufeyl amir b. vasile : hicri 110 yılında en son vefat eden sahabidir.
*arap diliyle ilgili yorum yapan alim ibn teymiyyedir.
*hattabi el camiu's sahih'e alami'l hadis adlı bir şerh yazmıştır.
*hadis tarihi şerh edebiyatı;-hattabi : alamul hadis fi şerhi sahihil buhari-ibn hacer : fethul bari-ayni : umdetul kari-ali el kari : mirkatul mefatih-maalimüs sünen şerhi sünneni ebu davud
*türkçe hadis şerhi :ahmed naim ile kamil miras : sahih i buhari muhtasarı tecridi sahih tercümesi ve şerhi
*hadis anlaşılma ve yorumlama önerileri :-halis niyet-muhatabın idrak seviyesi-münazara-tevakkuf etmek (sükut etmek)

*fıkhul hadis : dirayetül hadis tefakkuhilmü tevili akvalin nebi, ilmül esraril hadid
*hz.peygamberin dil uslup ve anlatım özellikleri-yumuşaklık -uslubi hakim -tefeül -terğib-tertib
*bir din alimi "sadece kendisinin bildiği bir hususta " ilmini gizleyebilir.

Hadis 5. ünite özet 

HADİS 5. ÜNİTEİSLAM MEDENİYETİNİN BİLGİ VE DÜŞÜNCE GELENEĞİ İslam tarihi ilim,bilgi ve amele dayalı bir medeniyetin tarihidir.İslam medeniyetini şekillendiren bu üç temel unsur, Kuran’ın sorduğu sorular, sunduğu hakikatler ve yönelttiği emirlerle birleşerek Müslüman bireyin zihninde güçlü bir merak fırtınası oluşturmuş; ilme dayalı yeni bir dünya görüşünün ( paradigma) oluşumuna zemin hazırlamıştır. Bu bilinç düzleminde vahyin ve varlığın başı Bilgi iken varlıkların sonunu getirecek olan kıyametin alameti de bilgisizliktir.İslamın Bilgi nazariyesine göre bilginin peşinden gitmek, bilmek ve öğrenmek, Mutlak bilginin kaynağı olan Allah’a imanı artıran ve O’na yaklaşmaya vesile olan bir erdemdir. Ehlü’z zikr olarak adlandırılan ve peygamberlerin varisleri olan ilim ehli, bilmeyenlerin soru sorarak müracat ettikleri, dinle hayat arasındaki bağlantıyı sağlayan kimselerdir.Devraldıkları mirasın gereği onlarda peygamberler gibi hem ilim hem de aksiyon adamı olmak zorundadırlar.Kuran’ın ve Sünnet’in çizdiği çerçeveye göre ilim adamı, ilmi ile amil olan alim ( bilgisini eyleme dönüştüren bilgin) ifadesinde bütünleşmiştir.Tek başına bilgi, yaşantıya dönüştürülmediği sürece bir değer taşımaz ve cahillik sıfatını ortadan kaldırmaz.üstelik bilginin ,( faydasız olmama, Allah rızası dışında başka bir gaye ile tahsil edilmeme, ve kötüye kullanmama) boyutu da vardır.İslam medeniyetinin Bilgi ve Düşünce geleneğini özgün kılan üç önemli özelliği vardır.Özgün ben – idraki ve ilmi önderlik prototipi, hem o güne kadar ortaya çıkan bilgi birikiminin yeniden örgülendirilmesi KURAN VE SÜNNET’TE İLİM VE AMEL  İlmin fazileti“Allah sizden inananları ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltir.” Mücadele 11Bu ayeti kerimenin, insanoğluna yönelik ilahi mesajda hedeflenen olgunluk basamaklarının, iman – ilim – amel-ihlas şeklinde gelişme gösterdiğini farketmekteyiz.Bu dörtlemenin başındaki iman basamağı kaldırıldığında, tıpkı her biri ilave bir değer taşıyan bir çok sıfırın soluna yerleştirilen (1) rakamının atılması gibi, geriye kalan bütün kavramların içi boşalmış ve ameller Allah nazarında değersizleşmiş olacaktır.Hadislerde ilim tahsiline yönelik olan emir, “gaye ve kullanım” ile ilgilidir.İlk dönemlerde ilim “hadis ve sünnet bilgisi” olarak kullanılmıştır. HADİSLERDE İLİM *Dünya üzerinde hiç bir din ve kültür, ilim tahsilini herkes için zorunlu görmemiştir.İslam medeniyetini diğer medeniyetlerden faklı ve üstün kılan taraf, hz. Peygamberim ilim ve ibadeti aynı kefeye koyarak, “ ilim öğrenmek her Müslüman üzerine farzdır” beyanında bulunmuş olmasıdır.İlmin Allah katında dünyaya değer katan şeylerden biri ya da birincisi olması, insanlığa yol gösteren ilahi mesajların ancak onu elde eden alimler tarafından doğru anlaşılacağı ve düzgün yaşanacağındandır. *Alimler ve Abidler, Allah katında üstün ve faziletli sayılan iki sınıftır.Alim, farz olan ibadetleri yerine getirdikten sonra kalan zamanını ilim öğrenmeye ayırırken; Abid üzerine farz olan bilgileri öğrendikten sonra ,bunun dışında kalan vaktini ibadetle geçirir. İlgili hadisler:“Allah hakkında hayır dilediği kimseye din hususunda derin bir anlayış verir.”“kim ilim tahsil etmek için bir yola girerse, Allah o kişiye cennetin yolunu kolaylaştırır. ”“Dünya ve onun içinde ki şeyler değersizdir. Sadece Allah Teâlâ’nın zikri , O’na yaklaştıracak şeyler ile meşguliyet,ilim öğreten Alim ve öğrenmek isteyen öğrenci bundan müstesnadır.” HADİSLERDE İLİM VE AMEL BÜTÜNLÜĞÜ *Kuran ayetlerinde ilmin ve alimlerin faziletine, salih amellerle sarılmanın gerekliliğine ağırlık verilirken, Hz. Peygamberin hadislerinde bunlara ilave olarak, ilimle amel konusunun üzerinde önemle durulduğunu fark etmekteyiz.İlimle amel edilip edilmediği veya onun doğru yerde kullanılıp kullanılmadığı, sadece alimlere mahsus olmayıp, hesap gününde herkese yöneltilebilecek bir imtihan sorusudur. *Hz. Peygamber’in (sav) nebevi mesajlarından hareketle, ilim dünyamızın en büyük ihtiyaçlarından ve en kapsamlı meselelerinden birinin; dinin sadece imandan, ilmin sadece bilgiden ibaret olmadığı şuurunu taşıyan, bilgili, bilinçli, donanımlı, yetkin ama mutlaka ilmi ile amil, ahlaklı ve ihlaslı ilim adamı tipi oluşturulmalıdır.

HADİS 6. ÜNİTE

SOSYAL VE KÜLTÜREL HAYATTA HADİS

KİMLİK, KÜLTÜR VE DÜŞÜNCE BİRLİĞİNİ SAĞLAMADA SÜNNETİN ROLÜ
*İslamın ilim ve amele dayalı kültür ve medeniyet tarihine rengini veren iki ana damar vardır:Kuran ve Sünnet.Dünyanın birbirine uzak bölgelerinde, birbirine çok yakın tavırlar sergileyerek yaşayan Müslüman milletleri tek bir kimlik altında birleştiren kuvvet, Hz. Peygamberin ashabıyla yolculuğa başlayan, nesilden nesile uygulanarak intikal eden bilgi akışındaki canlılık ve devamlılıktır.

*Hz. Peygamberden (sav) ümmetinin âlimlerine intikal eden rivayet mirasının müminleri aynı manevi çatı altında bir arada tuttuğu, kültürel ve kurumsal birliği sağladığı bir gerçektir. Şu durumda İslam toplumunu ortaya çıkaran ana ilkenin “ peygamberin sünnetine ittiba ” olduğunu reddetmeye imkân yoktur.“ Dinin elden çıkışı sünnetin terkiyle başlar. Halat nasıl lif lif kopup parçalanırsa, din de sünnein terkiyle bir bir ortadan kalkar. ( darimi)

SOSYO – KÜLTÜREL HAYATA DAİR HADİSLER
*Bütün çeşitleriyle hadis musannefatı, dini bilginin sac ayağını oluşturan iman, ibadet, muamelat ve ahlaka dair son derece değerli veriler içeren büyük bir hazinedir.Zira toplumla alakası olmayan hadis yok gibidir. Musannef, Cami ve Sünenler günlük hayatın pratik ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulmuş, islami yaşantının Kitap ve Sünnet çizgisinde yürüyebilmesini temin için gerekli olan bilgi ve belgeleri ihtiva eden sosyal içerikli bilimsel kaynaklardır.Önüne konulan yanlış, çirkin, saptırıcı; fakat cezbedici modeller yüzünden cahiliyye cereyanına kapılan günümüz toplumu için, Hz. Peygamberin hadislerinin taşıdığı mesajlar ve bunlardan çıkarılması gereken çözüm önerilerinin önemi eskiye göre çok daha fazladır.

*Zira Allah Rasulünün hayatı boyunca üzerine titrediği en önemli şey,cahiliyye toplumunda devralarak kısa sürede örnek ve aydınlık bir nesle dönüştürdüğü ashabının, düşünce ve yaşantıda yeniden karanlığa gömülmemesi için uyarı ve nasihatlerde bulunmak olmuştur.
TOPLUMHer biri toplumsal barış ve dayanışma üzerine ayrı bir çalışma konusu olan bu nebevi tavsiyeler, hangi ırka mensup olursa olsun, hangi dili konuşursa konuşsun, her çağda bütün Müslüman milletlerin aynı davranış kuralları etrafında birleşmesini sağlamış, kültür birliğinin çerçevesi hadisler vasıtasıyla belirlenmiştir. Vahyin hukukun üstünlüğü ilkesine dayanarak vurgu yaptığı evrensel değerin adı Adalettir.Adalete dayalı olmayan bir devlet sisteminin kalıcı olması, böyle bir toplumun ayakta kalması imkansızdır.

İlgili hadisler:

• “Ben amcalarımla birlikte gençliğimde Mutayyebinin katıldığı Hılf’ul fudul’e şahit oldum. Kırmızı tüylü bir deve sürüsüne malik olmaktansa o yemini bozmamayı tercih ederim.. şimdi aynı şey için çağırılmış olsam, derhal icabet ederim. ( Ahmet bin hanbel , müsned)

• “ Allah Rasulü bize yedi şeyi emretti, yedi şeyi nehyetti. Cenazelere katılmak, hasta ziyaretine gitmek, davete icabet etmek, haksızlığa uğrayana yardım etmek, verilen sözü tutmak, selam verene mukabele etmek, hapşırana hayır dua etmek…..( buhari, mezalim)

• “ Müslüman Müslümanın kardeşidir. Ona zulmetmez, haksızlık yapmaz, onu düşmana teslim etmez….. ( buhari, mezalim)

AİLE

Fertten topluma geçişin ilk basamağı ailedir. Aile, kişinin kendisini aşarak başka insanlarla birlikte yaşayabilmesini öğreten eğitim kurumudur.İslam toplumu, Allah Resul’ünün peygamberlik ve liderlik vasıflarının dışında, bir aile reisi, bir koca, bir baba, bir dede olarak da örnek alınmasıyla ortaya çıkar. Eş seçiminden çocuk terbiyesine kadar Müslümanların rol modeli, “Üsve-i Hasene” olan Hz. Peygamberin bizzat kendisidir.

İNSANLAR ARASI İLİŞKİLER

EV –İŞ

• Şu üç şey bir kimsenin saadetini temin eden şeylerdendir: salih bir komşu, rahat bir binit, geniş bir ev. ( Ahmet bin hanbel)

• Evlerinizde namaz kılınız, onları kabre çevirmeyiniz.

GİYİM- KUŞAM

• Sizler kardeşlerinizin yanına geliyorsunuz. Elbisenizi öyle güzelleştirin ve develerinize öyle çeki düzen verin ki , insanların arasında (vücutta göze çarpan) bir benek gibi görünsün. Allah çirkin / ahlaksız davranışlar sergilemeyi ve bunlara özenmeyi sevmez.( Hakim, müstedrek)

DÜĞÜN- DERNEK, OYUN – EĞLENCE

HZ. Peygamber, insanın rahatlamaya, oynayıp eğlenmeye olan ihtiyacını görmezden gelmemiş, belli bir edep dahilinde eğlenceye izin vermiş, hatta teşvik etmiştir.

TÜRK KÜLTÜRÜNDE HADİSLER

*Türk kavminin İslamlaşma tarihini anlatan kitaplarda toplu ihtidalardan söz eden cümlelerle karşılaşırız. Örneğin Karahanlı hükümdarı Baytaş Arslan hanın gayretleri neticesinde Çin seddine yakın bozkırlarda yaşayan doğu oğuzlarının tamamına yakınının Müslüman oluşunu tarihi kaynaklar yazar. Türkleri Müslüman olmasından sonra onlara “türkü iman” adı verilir. Daha sonra bu lafız hafifletilerek “türküman” (türkmen) diye anılır. Zira Hz.

*Peygamberin mirasına hizmet eden Kütüb-i Sitte musanniflerinin hepsi de horasan bölgesinden; Ebu Davud el Ezdi hariç hepsi Oğuz- Türkmen soyundan geliyorlardı.Osmanlı, siyasal egemenliğini götürdüğü her yere bir hadis okulu açmış, Arap yarımadasından Bosna Hersek’e kadar bütün İslam coğrafyasına hadis kültürünü aşılamıştır.EDEBİYAT

*Türk –İslam edebiyatı tarihinde, Hz. Peygamberi konu edinen farklı türde bir çok edebi eser kaleme alınmıştır. Kaside, naat, mersiye, bediiyye,mevlid, siyerünnebi,esmaünnebi, hilye, miraciyye, reğaibiyye, gazavatname, hicretname, şefaatname, kırk hadis tercümeleri girer.Hz. Peygamberin hadisleri, Türklerin Müslüman olmasıyla birlikte ortaya konan ilk edebi eserlerden itibaren karşımıza çıkar. Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Biligi, Edip Ahmet Yükneki’nin Atabetül Hakayık’ı, Ahmet Yesevi’nin Divanı hikmeti, Türklere Müslümanlığı ve İslam Peygamberini anlatan ilk eserler sayılır.

SANAT
İslam sanatı, islam ilkeleri ve inançları üzerinde yükselen bir medeniyetin ifadesidir.islam sanatının Hüsni hat, ebru, minyatür gibi alanlara yönelmesi, onun manevi gayesinin bir sonucudur.

GÜNDELİK HAYAT
Günlük yaşantımızı şekillendiren bir çok davranışın arka planında Hz. Peygamberin hadisleri olduğu muhakkaktır. Zira hadisler, Müslüman kültürünün her bir parçasını, toplumsal hayatın her bir karesini etkileme gücüne sahiptirler.Türk kültüründeki yerini göstermesi bakımından, atasözü haline gelerek günlük dile yerleşmiş olan bir sürü hadis vardır.

• Temizlik imandandır.• İçki kötülüklerin anasıdır.• Cennet anaların ayakları altındadır.• Veren el alan elden üstündür.• Sürüden ayrılanı kurt kapar.• Acele şeytandandır.

Hadis 7. Ünite 

TOPLUMSAL AHLAKIN İNŞASINDA SÜNNETİN YERİ

(önemli gördüğüm notlar)

- Ragıp el-isfahani ye göre, kişinin yerleşik temel karakteri anlamındaki ahlaki yapısı değişmemekle beraber, bu yapının sonucu olarak ortaya çıkan fiil ve davranışları eğitimle değişebilir.

*Birr ve sıla : iyilik ve akraba ilişkilerini koruyup kollamak demektir.
* Edep/adabi fezail, isti’zan, rikak ve zühd bölümlerinde yer alır.- Şah Veliyullah ed
-Dıhlevî’nin ifadesiyle , bütün Peygamberlerin ortak vasifesi, nefsin/ruhun eğitimi ve toplumun yönetimidir- Müslümanın Müslüman üzerindeki hakkı 6 dır.

1- Karşılaştığın zaman selam ver
2- Seni davet ederse git
3- Senden nasihat isterse nasihat et
4- Aksırınca Allah’a hamd ederse yerhamukallah de
5- Hastalandığında onu ziyaret et
6- Öldüğü zaman cenazesinin ardından git.

- Hadis ve sünnete göre devletin yönetimi ve siyasetin yürütülmesi beden-ruh, akıl-gönül, madde-mana işbirliği temeline dayanır.

- Çoban (rai) : sorumluluğu altında olan herhangi maddi veya manevi bir şeyi görüp gözeten ve onu en güzel şekilde muhafaza eden kimse manasına gelir.

- Meveddet: salt bir sevgi değil, arzu ve istekle birlikte sevmek demektir.- Meşhur Sahabi Amr b. El-As diyor ki : “ Hiç kimse bana Resulullah’tan (s.a.v.) sevgiye daha değer ve gözümde ondan daha büyül olmamıştır.”

- Hüseyin Rofe, islamı neden kabul ettiğini anlatan makalesinde şöyle der ; “Ekonomik olarak zengin ve fakir arasındaki uçurumun yalnızca İslam ülkelerinde bir köprü ile birleştirildiğini gördüm. Bu köprü sayesinde fakir, toplumun yapısını bozarak bir kargaşa yaratmaya teşebbüs etmemektedir.”

- Hadis kaynaklarında bireysel ve toplumsal ahlaka ilişkin hadislerin yer aldığı bölümler : Fezail, Birr ve sıla , Rikak, Zühd 

Yer almayan bölüm ise : Sifatul Kıyame’dir. (Sıfatül Kıyame bölümlerinde ahret halleri anlatılır.)

- İnsanın kişiliğine karşı görev ve sorumlulukları : Takva, İffet, Tevazu, Sağlık 

- İfrat: Haddi aşmak ve aşırıya kaçmak anlamına gelmektedir.

- “ Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimize saygı göstermeyen ve emri bil maruf nehyi anil münkerde bulunmayan kimse bizden değildir.” Hadisinde geçen “bizden değildir” ifadesini Süfyan es-Sevri “Bizim gibi değildir.” Manasında yorumlamıştır.-

Hadis 8. Ünite 

GÜNÜMÜZDE HADİSLERE FARKLI YAKLAŞIMLAR  

(önemli gördüğüm notlar)

- Şarkiyatçılar sömürgecilerin işgal ettikleri bölgeler ve buradaki halkların kültürlerini daha iyi tanımaları için veri sağlama vazifesini üstlenmişlerdir. İslam tarihi ve kültürü ile ilgili çeşitli çalışmaların yanı sıra Aloys Sprenger, Reinhart Dozy, William Muir gibi şarkiyatçılar Hz. Peygamber’in hayatını anlatan kitaplar yazmışlardır. 

- Hadisleri sistemli bir şekilde konu edinmesi nedeniyle Batı da hadis çalışmalarının kurucusu kabul edilebilecek müsteşrik, Macar asıllı Ignaz Goldziher’dir. 

- Goldziher le aynı dönemde yaşayan Hollandalı Müsteşrik Snouck Hurgronje de hadis kaynaklarının Hz Peygamber le ilişkisini görmezden gelir ve hadislerin ilk üç asırda İslam toplumunda hakim olan eğilimleri yansıttığını iddia eder.

- Müsteşriklerden birisi de Concoerdance projesi ile tanınan Hollandalı Arent Jan Wensinckt’tir. 

- Schact a göre hadislerin geçerli bir kaynak kabul edilmesi hicri 100 yılından itibaren başlayan bir süreç içerisinde gerçekleşmiş bu süreç İmam Şafi ile ile zirveye ulaşmış, ondan sonra hadisler re’y karşısında tartışmasız üstünlüğü elde etmiştir.

- Hint alt kıtasındaki çağdaşlaşma hareketlerinin öncüleri arasında : Seyyid Ahmet han, Çerağ Ali, Emir Ali’yi saymak mümkündür. Yaklaşık aynı zaman diliminde mısır da ise Cemaleddin Efgani ve Muhammed Abduh benzer fikirlerin savunuculuğunu yapmaktaydılar.

- Çağdaşçı düşüncenin öncülüğünü Seyyid Ahmed Han yapmıştır.(Klasik metotlarla hadislerin sıhhatini tespitin imkansızlığı, klasik yöntemde metin tenkidine yer verilmediği, Sahihayn diye ifade edilen Buhari ve Müslim’in eserlerinin tümüyle sahih olmadığı gibi birkaç hususta genel ifadelerle geleneksel hadis usulünü eleştiren Ahmed Han sistemli bir tenkit geliştirmiş değildir.)

- Mısırda siyasi aktiviteleriyle tanınan Efgani ile dini ıslah düşüncesindeki derinliğiyle bilinen Abduh yenilikçi İslam düşüncesinin en meşhur simalarıdır.

- Fazlurrahman ise gerek Hint alt kıtasında gerekse Türkiye de çağdaşçı yaklaşımın öncülüğünü yapmıştır.

- Çağdaşçı yaklaşım yanlılarınca en güvenilir hadisler bile içtimai-siyasi olaylarla rivayetler arasında ilişki kurma gayretiyle uydurma kabul edilmiştir.

- Çağdaşçı yaklaşımda bulunanlar Değişim ilkesini benimsemişlerdir.

Hadis 9. Ünite 

HADİSTE İSNAD VE METİN TENKİDİ 

- Hadis, sened ve metin olmak üzere iki temel unsurdan oluşur.

- Sened : metni birbirlerinden belli usullerle almak ve rivayet lafızlarıyla nakletmek suretiyle bize ulaştıran raviler silsilesinin adıdır.

- Metin Senedin sonunda ravilerin naklettikleri sözlü kısımdır.

- Tahammül : Hadisi hocadan belli metodlarla alıp öğrenmeye denir.

- Eda: hadisi belli rivayet lafızlarıyla nakletmeye denir. (örn. Bize hadis nakletti, bize haber verdi gibi.)

- İsnad : dayandırmak nispet etmek demektir. Hadis ilminde sözü sahibine dayandırma, ulaştırma anlamlarına da gelmektedir. 

- Tenkid : Arapçada ‘nakd’ kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaktadır. Nakd kelime anlamı itibariyle ayıklamak, dirhemlerin sahtesini gerçeğinden ayırt etmek demektir.

- Hadis Alimleri bir hadisin senedini incelerken1- Senedin muttasıl (yani kesintisiz olmasını)
2- Sened zincirindeki ravilerin sika (yani güvenilir ve yetkin olmasını)
3- Sened zincirindeki ravilerin hadisi muteber bir yolla almalarını göz önünde bulundurmuşlardır.

- Zapt: ravinin yeterli zihinsel donanıma sahip olması, teknik ifadesiyle öğrendiği hadisi nakledinceye kadar değiştirmeden muhafaza edebilmesidir.
- Adalet ve zapt sıfatlarından birini taşımaya ravinin rivayeti makbul sayılmaz. 

- Bir ravinin sika olup olmadığına karar vermek için yapılan inceleme çalışmalara hadis ilminde cerh ve ta’dil adı verilir.

- Şaz : hadisin sened veya metin açısından diğer rivayetlere aykırılık taşımasıdır.

- İllet : hadisin sened veya metninde bulunan ve ancak hadis ilminde uzman olanların görebileceği gizli bir kusurdur. 

- Tashih : bir hadisin sahih olduğuna teknik itibariyle hükmetmeye denir.

- Tad’if : bir hadisin zayıf olduğuna hükmetmeye denir.

- Sahih hadis: sika bir ravinin kendisi gibi sika olan saviden almak suretiyle senedin başından sonuna kadar muttasıl (senedinde kopukluk olmayan) şaz ve illetli olmaksızın naklettiği hadistir.

- Ravilerin birinde hafif bir zapt kusuru bulunan hadis hasen olarak isimlendirilir.

- Senedinde inkıta bulunan hadisler ise zayıf kabul edilir.

- Bir hadis muhteva, dil ve üslup itibariyle başlıca iki yönden metin tenkidine tabi tutulur. Muhteva açısından yapılan Tenkide hadisin muhtevası ve içerdiği bilgi ve hükümler Kuranı Kerim, Sünnet, akl-ı selim, tecrübe, tarihi ve ictimai bilgilerle karşılaştırılarak değerlendirilir. 

- Hadislerin Kurana arz edilerek Tenkid ve değerlendirilmesi sonraki dönemlerde sürdürülmüş, özellikle Hanefi mezhebi fakihleri tarafından diğer alanlar yanında hadis Tenkid kriterlerinden biri olarak benimsenmiştir.

- Hadisin bütün tariklerini aynı yerde vermeye özen gösteren Müslim’in el-camius-sahih’i hadis kitapları arasında özel bir yere sahiptir.

- Hadisin doğruluğu büyük ölçüde nakleden ravilerin kişiliğine ve senedin kesintisiz oluşuna bağlı olduğundan hadisçiler daha çok sened tenkidi üzerinde yoğunlaşmıştır.- İsnad sistemi hicri I. Asrın ortalarından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

- Sened tenkidi için göz önünde bulundurulması gerekenler1- Senedin muttasıl olması2- Ravilerin sika olması3- Ravinin adaletli olması4- Ravinin zaptı5- Hadisin usulüne göre alınması

- Buhari sahih hadisleri toplamayı amaçladığı kitabında, hadisin sahih kabul edilmesi için gereken şartların yanında lika yani ravilerin birbirleriyle görüşmüş olmasını şart koşmuştur.

- İslam dünyasında metin tenkidinin gündeme gelmesine sebep olan olay : Oryantalistlerin metin tenkidinin olmadığına dair ortaya koydukları iddia dır.

[- Hadisin senedi kadar hadis metni ile ilgilenen hadis ilimleri de önemlidir bunlar :1- Esbabı Vurudil hadis
2- İhtilaful hadis
3- Nasihul hadis
4- İlalul hadis

Dirayetul hadis Bu ilimler arasında yer almaz

- Senedinde peş peşe olmaksızın iki ve ya daha fazla Ravinin düşmesi durumunda hadis Munkatı adını alır.


İlimhazinemden alıntı